قانون سی ماده ای حقوق بشر

قانون سی ماده ای حقوق بشر 

به حکم قانون، تمامی اعضاء سازمان ملل متحد می بایست منشور حقوق بشر مصوب 1948 میلادی توسط اعضاء وقت را به رسمیت بشناسند. کشور ما در همان زمان این منشور را امضاء می کند. در حقوق بین الملل، عطف بماسبق در کنوانسیونهای چندجانبه مجاز است. این بدین معناست که دولت جمهوری اسلامی ایران (بموجب عطف بماسبق) یکی از امضاء کنندگان منشور بین المللی حقوق بشر می باشد. چه بخواهد یا نه، موظف به اجرای مفاد آن است. 

آیا این قانون اجرا می شود؟........

ماده 1: تمام افراد بشر آزاد و با شأن و حقوق برابر به دنیا می آیند. همه از موهبت عقل و وجدان برخوردارند و باید نسبت به یکدیگر با روحیه ی برادرگونه رفتار کنند.

ماده 2: هرکس بدون هیچگونه تبعیض، به ویژه از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، دین، نظر سیاسی یا هر نظر دیگر، و همچنین منشاء ملی یا اجتماعی، ثروت، ولادت، یا هر وضعیت دیگر، از تمام حقوق و آزادیهای مذکور در اعلامیه ی حاضر برخوردار است. به علاوه، هیچ تبعیضی نباید اعمال شود که مبتنی بر وضع سیاسی، اداری، قضایی یا بین المللی کشور یا سرزمینی باشد که شخص به آن تعلق دارد، خواه (این کشور یا سرزمین) مستقل باشد، خواه تحت قیمومت یا غیرخودمختار یا تحت هرگونه محدودیت دیگری از حیث حاکمیت (ملی) باشد.

ماده 3: هرکس حق حیات، آزادی و امنیت شخصی دارد.  

ماده 4: هیچکس را نباید در بردگی یا بیگاری نگه داشت؛ از برده داری و داد و ستد برده در همه ی شکلهای آن باید ممانعت کرد.

ماده 5: هیچکس را نباید تحت شکنجه یا رفتار یا کیفر ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز قرار داد.

ماده 6: هرکس حق دارد همه جا به عنوان شخص در برابر قانون به رسمیت شناخته شود.

ماده 7: همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بدون هیچ تبعیضی از حمایت یکسان قانون برخوردار شوند. همه حق دارند در مقابل تبعیضی که ناقض اعلامیه ی حاضر باشد و در مقابل هر تحریکی که به منظور چنین تبعیضی صورت گیرد از حمایت یکسان قانون برخوردار شوند.

ماده 8: هرکس در برابر اَعمال ناقض آن حقوق بنیادی که قانون اساسی یا قانون (های عادی) به او اعطا کرده است، حق مراجعه ی موثر به محاکم صالحه ی ملی را دارد. 

ماده 9: هیچکس را نباید خودسرانه توقیف، حبس یا تبعید کرد.

ماده 10: هرکس در تعیین حقوق و تعهدات خویش و هرگونه اتهام جزائی که به او وارد شود با مساوات کامل حق برخورداری از دادرسی منصفانه و علنی را در دادگاه مستقل و بیطرف دارد.

ماده 11: (1) هرکس که متهم به ارتکاب جرمی شود، حق دارد که بیگناه فرض شود، مگر آنکه طبق قانون در دادگاهی علنی، که در آن کلیه ی ضمانتهای لازم برای دفاع او در اختیارش باشد، مجرم شناخته شود. (2) هیچکس بخاطر انجام یا عدم انجام عملی که در هنگام ارتکاب، به موجب قانون ملی یا بین المللی، جرم محسوب نمی شده است نباید مجرم شناخته شود. همچنین کیفری شدیدتر از آنچه در موقع ارتکاب جرم برای آن مقرر بوده است نباید اعمال شود. 

ماده 12: هیچکس نباید در معرض مداخله ی خودسرانه در زندگی خصوِصی، خانواده، خانه یا مکاتبات خود، یا در معرض تعرض به حیثیت و آبروی خود قرار گیرد. هرکس در مقابل چنین مداخله ها یا تعرضهایی حق برخورداری از حمایت قانون را دارد.

ماده 13: (1) هرکس در محدوده ی مرزهای هرکشور حق آزادی رفت و آمد و اقامت را دارد. (2) هرکس حق ترک هر کشور، از جمله کشور خود، و بازگشت به کشور خود را دارد. 

ماده 14: (1) هرکس که تحت تعقیب باشد حق طلب پناهندگی و برخورداری از پناهندگی در کشورهای دیگر را دارد. (2) در صورتی که تعقیب واقعاً در اثر جرمهای غیر سیاسی یا در اثر اعمال مغایر مقاصد و اصول (سازمان) ملل متحد باشد، نمی توان به این حق استناد کرد.

ماده 15: (1) هرکس حق برخورداری از تابعیت (ملیت) دارد. (2) هیچکس را نباید خودسرانه از تابعیت (ملیت) یا از حق تغییر تابعیت (ملیت) محروم کرد.

ماده 16: (1) هر مرد و زن بالغی حق دارد بدون هیچ محدودیتی از حیث نژاد، ملیت (تابعیت) یا دین، ازدواج کند و تشکیل خانواده بدهد. (2) ازدواج باید صرفاً با توافق آزادانه و کامل مرد و زن انجام شود. (3) خانواده واحد گروهی طبیعی و اساسی جامعه است و حق برخورداری از حمایت جامعه و دولت را دارد.

ماده 17: (1) هرکس، به تنهایی و نیز به اتفاق دیگران، حق مالکیت دارد. (2) هیچکس را نباید خودسرانه از حق مالکیتش محروم کرد.

ماده 18: هرکس حق آزادی فکر، وجدان و دین را دارد؛ این حق شامل آزادی تغییر یا اعتقاد، و همچنین شامل آزادی اظهار دین یا اعتقاد در تعالیم، مراسم، عبادات و شعایر، چه به تنهایی و چه به اتفاق دیگران و در جمع یا  خلوت است. 

ماده 19: هرکس حق آزادی عقیده و بیان دارد؛ این حق شامل آزادی در داشتن عقاید بدون مداخله و مزاحمت، و آزادی در طلب و کسب و نشر اطلاعات و افکار از طریق هر رسانه ای و بدون ملاحظات مرزی است.

ماده 20: (1) هرکس حق آزادی اجتماع و تشکل مسالمت آمیز را دارد. (2) هیچکس را نمی توان مجبور به تعلق به تشکلی کرد.

ماده 21: (1) هرکس حق دارد که در حکومت کشور خود، خواه بطور مستقیم و خواه به واسطه ی نمایندگانی که آزادانه انتخاب شوند، شرکت جوید. (2) هرکس حق دسترسی مساوی به خدمات عمومی را

در کشور خود دارد. (3) اساس قدرت حکومت، اراده ی مردم است؛ این اراده باید در انتخابات ادواری و سالمی ابزار شود که باید با حق رای همگانی و مساوی و نیز با رای مخفی یا روشهای رای گیری آزاد نظیر آن، برگزار شود.

ماده 22: هرکس، به عنوان عضوی از جامعه، حق امنیت اجتماعی دارد و مجاز است از طریق مساعی ملی و همکاری بین المللی و مطابق با تشکیلات و منابع هر کشور، حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را که لازمه ی شأن و رشد آزادانه ی شخصیت اوست محقق کند.

ماده 23: (1) هرکس حق کارکردن، انتخاب آزادانه شغل، برخورداری از شرایط منصفانه و رضایتبخشِ کار و حمایت در برابر بیکاری را دارد. (2) هرکس، بدون هیچ تبعیضی، حق برخورداری از دستمزد مساوی در مقابل کار مساوی را دارد. (3) هرکس که کار می کند حق برخورداری از دستمزدی منصفانه و رضایت بخش را دارد که زندگی خود او و خانواده اش را به نحوی که شایسته شأن انسانی است تأمین کند و در صورت لزوم با دیگر طرق حمایت اجتماعی تکمیل شود. (4) هرکس برای حمایت از منافع خود حق تشکیل و عضویت در اتحادیه صنفی را دارد.

ماده 24: هرکس حق استراحت و فراغت، از جمله تحدید معقول ساعات کار و برخورداری از تعطیلات ادواری با دریافت دستمزد را دارد.

ماده 25: (1) هرکس حق برخورداری از استاندارد زندگی کافی برای تندرستی و رفاه خود و خانواده اش، از جمله خوراک، پوشاک، مسکن و مراقبتهای پزشکی و خدمات اجتماعی لازم را دارد، و در مواقع بیکاری، بیماری، نقض عضو، بیوگی، پیری یا سایر موارد عدم معاش در شرایط خارج از اختیار خود، حق برخورداری از تأمین را دارد. (2) مادران و کودکان حق برخورداری از کمک و مراقبت ویژه را دارند. همه ی کودکان اعم از آنکه ثمره ی ازدواج باشند یا نباشند، باید از حمایت اجتماعی یکسان بهره مند شوند.

ماده 26: (1) هرکس حق تحصیل دارد. تحصیل دستکم در مقاطع ابتدایی و پایه، باید رایگان باشد. تحصیل ابتدایی باید اجباری باشد. آموزش فنی و حرفه ای باید در دسترس عموم قرار گیرد و آموزش عالی باید بر اساس استحقاق، به یکسان در دسترس همه باشد. (2) تحصیل باید معطوف به رشد کامل شخصیت انسان و تقویت احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی باشد. باید تفاهم، تساهل و دوستی میان همه ملتها و گروههای نژادی یا دینی را ارتقاء دهد، و فعالیتهای (سازمان) ملل متحد برای حفظ صلح را تسریع کند. (3) والدین در انتخاب نوع آموزشی که باید به فرزندانشان داده شود حق تقدم دارند.

ماده 27: (1) هرکس آزادانه حق مشارکت در زندگی فرهنگی جامعه، بهره مندی از هنر و سهیم شدن در پیشرفت علمی و فواید آن را دارد. (2) هرکس حق حفاظت از منافع معنوی و مادی هر محصول علمی، ادبی یا هنری را که خود پدید آورنده اش باشد دارد.

ماده 28: هرکس حق برخورداری از نظمی اجتماعی و بین المللی را دارد که در آن حقوق و آزادیهای مذکور در اعلامیه ی حاضر به طور کامل قابل تحقق باشد.

ماده 29: (1) هرکس فقط در قبال جامعه ای که در آن رشد آزادانه و کامل شخصیت او ممکن باشد وظایفی دارد. (2) هرکس در اعمال حقوق و آزادیهای خود باید فقط تابع محدودیتهایی باشد که توسط قانون صرفاً به منظور تأمین شناسایی و احترام لازم به حقوق و آزادیهای دیگران و برآورده کردن مقتضیات عادلانه ی اخلاق، نظم عمومی و رفاه همگانی در جامعه ای دموکراتیک مقرر می شود. (3) این حقوق و آزادیها را در هیچ موردی نباید مغایر با مقاصد و اصول (سازمان) ملل متحد اعمال کرد.

ماده 30: مفاد اعلامیه ی حاضر را نباید طوری تفسیر کرد که برای دولتی یا گروهی یا فردی متضمن حقی شود که به موجب آن بتواند وارد فعالیتی شود یا به اقدامی دست بزند که معطوف به پایمال کردن هر یک از حقوق و آزادیهای مذکور در اعلامیه حاضر باشد.     

به کوشش: مهندس ناصر.ح